Ыам ыйын 22 күнүгэр туох буолбут эбитий?  Саха халандаарынан | Бойуот санаалара

Ыам ыйын 22 күнүгэр туох буолбут эбитий?

 Саха халандаарынан  сайын саҕаланар.
Саха Өрөспүүбүлүкэтэ  — Сайылык күнэ
 Аан дойдуга хамсыыр харамай эгэлгэтин күнэ. ХНТ Генеральнай Ассамблеятын 55-с сиэссийэтигэр Хамсыыр харамай эгэлгэтин Конвенциятын ылыныы кэмигэр биллэриллибитэ (ыам ыйын 22 күнэ 1992 с., Найроби).
 Йемен — Дойду сомоҕолоһуутун күнэ [1](Соҕуруу уонна Хотугу Йемен холбоһон Йемен Өрөспүүбүлүкэтэ төрүттэммит).

 1862 — Арассыыйа импиэрийэтигэр «Хайа биистэрин бүтэһиктээхтик бас бэриннэрэргэ … Хапхаас сиһин арҕаа өттүгэр Кубаан казаактарын уонна Арассыыйа атын олохтоохторун олохсутар туһунан» балаһыанньа тахсыбыт.
 1863 сыллаахха ыам ыйын 22 (эргэ истиилинэн ыам ыйын 10) күнүгэр Дьокуускайы улахан халаан уута ылбыт. Бастаан куорат соҕуруулуу-арҕаа өттө ууга барбыт. Икки хонугунан намыһах сиргэ турар дьиэлэр сарайдарыгар диэри ууга барбыттар, даллар отой көстүбэт буолбуттар.
 1952 — Саха АССР Миниистирдэрин сэбиэтэ "Дальстройга 200 аты уонна 30 тыһыынча табаны атыылыырга" уураах ылбыта.
 1982 — Баасктар сирдэригэр Иккис коррика ыытыллыбыт - бааск омук тылын өйүүр эстафета. Манна бааск омуктар олохсуйбут сирдэринэн 2 нэдиэлэ тухары тохтоло суох дьон уларытыһа-уларытыһа сүүрэр. Ким да кыайыылаах аатырбат. Бырааһынньык курдук буолар.
Маны тоҕо уктулар диэххит, баҕар. Биһиги курдук тылларын туруулаһар омуктар хайдах тэрээһин ыыталларын, дьон болҕомтотун тардалларын көрдөрөөрү.
 1990 — Ойуунускай аатынан Судаарыстыбаннай бириэмийэ үс киһиэхэ туттарыллыбыт: суруйааччы Рафаэль Баҕатаайыскайга, композитор Валерий Кацка, бэйиэт Михаил Тимофеевка.

 Бүгүн ахтыллар дьон: 
Төрөөбүттэр:
1859 — Артур Конан Дойль (1930 өлб.), Англия аатырбыт суруйааччыта, Шерлок Холмс туһунан сэһэннэри айбыт киһи.
1890 — Эдьигээн улууһун Хатыҥ нэһилиэгэр эбэҥки дьиэ кэргэнигэр 117 сааһыгар диэри олорбут уһун үйэлээх Саха сирин олохтооҕо Варвара Семенникова төрөөбүт.
1906 — билиҥҥиннэн Үөһээ Халымаҕа Нээлэмнэй остуойба аттынааҕы Оттуур Күөл диэн сиргэ Николай Спиридонов - Тэки Одулок (17.03.1938 өлб.) — бастакы дьүкээгир суруйааччыта, учуонайа.
1921 — Үөһээ Бүлүү  Оҥхойугар оһуохайдьыт, тойуксут Николай Егоров - Нукутта.
1939 — Өлүөхүмэ  Кыыллааҕар  Зоя Корнилова — саха бэлиитигэ, СӨ Госдуумаҕа дьокутаата, Ил Түмэн дьокутаата, экономика билимин хандьыдаата.

Итэҕэлгэ
Ыам ыйын 22 күнэ — Араан Арчы хотун орто дойду түөрт бадьыр баҕанатыгар сүр сардаҥатын түһэрэр кэмэ.
Өбүгэлэрбит этэллэринэн түөрт бадьыр баҕана Орто дойду түөт саҕаҕын тутан тураллар. Арчы — сүр сардаҥата. Оттон Араан Арчы хотун — арчыны ыам ыйыгар Орто дойдуга түһэрэр дьөһүөлдьүт.
Бу күн былыр Ыһыахха бэлэмнэнии 40 хонуктаах (эбэтэр 49 хонуктаах - сэттэ төгүл сэттэ) туома салҕанара. Сүрүн туома бүгүн оҥоһуллар эбитэ үһү. Оннук бэлэмнэнэн эрэ баран Улуу Тунаҕы (күн сайыҥҥы туруута, летнее солнцестояние) көрсөллөрө. (Дабыл)

 Бүгүн уонна туох ахтылларын — бэлиэ күннэр, түбэлтэлэр, ким төрөөбүтүн/өлбүтүн туһунан — манна сиһилии көр: https://sah.wikipedia.org/wiki/ыам_ыйын_22