2022-07-18 14:39:34
Киинэҕэ ыччат кумира Jeada оонньообут уола Сеня, ийэтин көрдүүрүгэр эмиэ архыыптан саҕалыыр эбит...
Сарсыҥҥытыгар уолбут «Национальный архив» диэн дьиэ таһыгар өр турда. Толкуйдуура, саныыра олус элбэх. Олоҕор аан бастаан маннык ыар санааҕа, толкуйга түстэ. Киһи тылынан кыайан эппэт гына. Туохтан эрэ куттанар, дьаарханар. Ол быыһыгар хаста да уопсайыгар төннөн хаалыан санаталаан ылла. Онтон өрө тыынан, туох баар эр санаатын мунньан, үрдүк кирилиэһи дабайан аан диэки дьулуста. Хас үктэли ытыннаҕын ахсын, сүрэҕэ тэбэрэ күүһүрдэр-күүһүрэн иһэргэ дылы. «Ама, манна баара буолуо дуо таабырын таайыыта?» Архыып аанын аста. Таабырыннары таайа. Бу ааны астаҕына, санаата-оноото, олоҕо барыта тосту уларыйыаҕын оҕотук уйан сүрэҕэ, арааһа, бүтэйдии сэрэйэр быһыылаах.
Архыыпка киирдэ:
– Вы к кому, молодой человек? – вахтер дьахтар ыйытта.
– Ээ... я... по поводу поиска родных, – уолбут хоруйдаата.
– А точнее кого ищете? – хара ааныттан ыйыталаһыы буолла.
– Оттон... м-м-м-м... мать... – биирдэ төлө биэрдэ.
– Аа, ясно, тогда пишите заявление и проходите в 103 кабинет, к директору.
Дириэктэр олус сымнаҕас көрүҥнээх аҕамсыйбыт саха дьахтара эбит. Уол кэпсээнин истэн баран, оччо хойукку «дааннайдар» манна суохтарын быһааран биэрдэ. Уонна роддомҥа бара сылдьарыгар сүбэлээтэ.
Аны сүүрүү-хаамыы былаастаан роддом диэки сүүрдэ. Аара тиэтэйэ-саарайа ааһар дьонтон ыйыталаһан, син булла. Киирбитэ, киирэр аан аттыгар ким да суох. «Эс, кэтэх аанынан киирдим дуу, хайдах дуу», — диэн саныы-саныы, иһирдьэ киирэн бара турда. Ол иһэн биир сиэстэрэ кыыһы көрсөн ыйыталаста. Анарааҥҥыта өр-өтөр толкуйдуу барбакка «чап» гыннарда:
– 1993 сыллаахха диэри дааннайдар бары уничтожениеҕа барбыттара.
Уол тоҕо эрэ итэҕэйиэн баҕарбата, ол эрээри туруулаһа барбата. Тоҕо эрэ саҥата суох эргийэн, тахсар ааны былдьаста. Олоҕун тухары күүппүт күнэ бүгүн үүнэ сыспытыттан, бэйэтэ да билбэтинэн, этэ аһыллан ылла. Эбэтэр бу долгуйуу диэннэрэ дуу?
Киэһэ уопсайыгар тиийэн, тугу гыныан билбэккэ олордо. Киинэҕэ курдук чэпчэкитик дьиҥ олоххо сатаммат эбит. Илиитигэр бу Орто дойдуга хайдах тиийэн кэлбитин туоһулуур аналлаах эрээри, тугу да ситэ кэпсээбэт суругу тутан олорор. Бу Туоһу сурук эрэ баар – ол ыраах аҕыс уонус сыллары кытта билиҥҥи кэми, икки тыһыынча сэттэ сылы ситимниэх айылаах. Кыракый кумааҕыны саҕаланыаҕыттан бүтүөр диэри хат-хат сыныйан көрөр: баҕар, ханна эрэ кистэлэҥ сурук суруллубута буолаарай?
Эмискэ ойон турда. Бу баар эбит! «...и произведена запись под номером №....» Үөрүүтүттэн, эбэтэр көстүбүтэ соһуччута бэрдиттэн дуу (хайдах эрдэ өйдөөбөтөх бэйэтэй?), халлааҥҥа көтүөх курдук буолла. Онон сарсын – ЗАГС.
Бу түүн кыайан утуйбата. Эчи, киһи күүттэҕинэ, бириэмэ бытааннык да барар эбит. Бастакы күн сардаҥатын кытта туран, ЗАГС диэки барда. Бөлүүн түһээтэҕинэ, ийэтин кытта кэпсэтэ турарга дылы этэ. “Ийэм” дии санаабыта. Саныа дуо – ийэтэ буоларын саарбахтыыр санаа кыыма да суоҕа. Барыта буолуохтааҕын курдук. Арай, ийэтин сирэйэ көстүбэт. Ол эрээри чопчу билэрэ – бу кини, кини ийэтэ.
Эмиэ да утуйбатах курдук этэ дии, оччоҕуна, ама, санаатыгар бэйэтэ ойуулаан көрдө дуу?
ЗАГС архыыбыттан сүрдээх түргэнник булан биэрдилэр. Ол эрэн ол кумааҕыга ийэтин аата эрэ баара. Оттон төрөөбүт сыла, хантан сылдьара эҥин суоҕа. Аата эрэ. ЗАГСтан сурунан ылбыт ааты хат-хат аахта. Санаатыгар, бу тэтэрээт лииһиттэн ийэтин сылааһа биллэргэ дылы. Билигин киниэхэ бу ааттан күндү туох да суох эбит!
Болуоссат аттынааҕы күйүөскэҕэ төлөпүөн ыйынньыга, хата, атыыланар эбит. Эчи, Сахабыт сиригэр кини ийэтин курдук араспаанньалаах дьон элбээбиттэрин эриэхсит! Ол эрээри биир улууска ордук элбэх эбиттэр. Онон ол улууһу «усулуобунай туочука» оҥоһунна. Ол улууска баар араас нүөмэргэ эрийтэлээн көрдө да, ийэтин курдук ааттаах киһи суоҕа...
Ийэтин сааһын суоттаан көрбүтэ, үөрэнээччи сылдьан оҕоломмут эбит. Былыр, Сойуус саҕана, ити курдук түбэлтэ таҕыстаҕына, улахан айдаан буоларын дьонтон истэн билэрэ. Онон ийэтигэр кыыһырбыта ааспыт да курдук, ол оннугар аны аһыныах санаата кэлэр. Кинини күүстэринэн былдьаан ылбыттара өтө көстө сылдьара.
83 views11:39